06 sierpnia 2025

Jakie garnki i patelnie są zdrowe? Praktyczny przewodnik dla każdego

Dlaczego wybór naczyń kuchennych ma znaczenie dla zdrowia?

Na co dzień skupiamy się na tym, co jemy – czy warzywa są świeże, czy mięso dobrej jakości, czy tłuszcz odpowiedni. Ale mało kto zastanawia się, na czym gotuje. A to błąd, bo niektóre patelnie i garnki mogą uwalniać metale ciężkie, mikroplastik, związki fluorowane lub resztki chemii przemysłowej – zwłaszcza pod wpływem wysokiej temperatury. W dłuższej perspektywie to może wpływać na nasze zdrowie, metabolizm i funkcjonowanie układu nerwowego [1, 2].

Dobra wiadomość jest taka, że istnieje wiele bezpiecznych materiałów, które są trwałe, wygodne w codziennym użyciu i nie stanowią zagrożenia nawet podczas intensywnego gotowania.

Materiały z jakich produkuje się garnki i patelnie

Poniżej znajdziesz zestawienie najpopularniejszych materiałów używanych w kuchni – z oceną, czy są zdrowe, co warto wiedzieć i kiedy ich unikać:

Materiał	Czy bezpieczny?	Co warto wiedzieć?
Stal nierdzewna (inox 18/10)	tak	Trwała, odporna na korozję, nie wydziela związków chemicznych.
Żeliwo (surowe lub emaliowane)	tak	Bardzo trwałe, długo trzyma ciepło. Wymaga odpowiedniej pielęgnacji, ale nie wydziela szkodliwych substancji.
Ceramika (powłoka ceramiczna)	zależy	Sama ceramika jest bezpieczna, ale niektóre tanie powłoki ceramiczne mogą zawierać metale ciężkie. Szukaj certyfikowanych produktów.
Tytan (lub powłoka tytanowa)	tak	Wyjątkowo trwały, odporny na zarysowania, nie wydziela toksyn. Zazwyczaj droższy.
Aluminium niepowlekane	nie	Może reagować z kwaśnymi potrawami i przenikać do żywności. Unikać, jeśli nie ma powłoki ochronnej [4].
Aluminium anodowane	tak	Zabezpieczone, nie reaguje z żywnością. Dobrej jakości powłoka = bezpieczne użytkowanie.
Teflon (PTFE)	warunkowo	Sam PTFE jest obojętny, ale powłoki teflonowe mogą być szkodliwe, jeśli są zarysowane lub przegrzane (>260°C). Unikać starych modeli z PFOA [5].
Miedź	nie	Może reagować z jedzeniem, zwłaszcza kwaśnym. Bezpieczna tylko z wyraźną warstwą stali nierdzewnej.
Emalia	tak	Bezpieczna, pod warunkiem że nie jest odpryśnięta. Nie wchodzi w reakcję z jedzeniem.

Które materiały są najlepszym wyborem?

Na co dzień najlepiej sprawdzają się garnki i patelnie wykonane ze stali nierdzewnej, żeliwa, powłok tytanowych oraz ceramiki wysokiej jakości. Są trwałe, nie przenikają do jedzenia i dobrze znoszą użytkowanie. Warto jednak uważać na tanie produkty nieznanego pochodzenia – szczególnie jeśli nie mają certyfikatów lub ich powłoka zaczyna się ścierać.

Jeśli korzystasz z patelni z powłoką typu non-stick (np. teflon, ceramika), staraj się nie przegrzewać ich, nie szorować i nie używać metalowych sztućców, bo uszkodzona powłoka może przenikać do żywności.

Aspekty, na które warto zwrócić uwagę przy zakupie

Zanim wrzucisz garnek do koszyka, sprawdź:

z jakiego materiału jest wykonany (szukaj stali nierdzewnej, żeliwa, ceramiki, tytanu),
czy producent podaje brak PFOA, PFAS, BPA i innych toksyn,
czy naczynie ma certyfikaty (np. LFGB, FDA, TÜV),
czy można je używać na Twojej kuchence (indukcja, gaz, płyta),
czy jest odporne na zarysowania i wysokie temperatury.

Lepiej zrezygnować z aluminium bez powłoki, teflonu niskiej jakości, miedzi bez zabezpieczenia i starych patelni z odpadającą powłoką non-stick. Uszkodzona powierzchnia to ryzyko przenikania toksyn do jedzenia, zwłaszcza przy smażeniu.

Przykładowe naczynia godne polecenia

Produkt	Materiał	Link
Garnek AMBITION Nature 20 cm	aluminium anodowane z powłoką non-stick, bez PFOA	https://www.mediaexpert.pl/agd-male/do-kuchni/garnki/garnek-ambition-nature-20cm-2-2l-indukcja
Gerlach Zestaw garnków 10 el. SUPERIOR	Stal nierdzewna 18/10	https://gerlach.pl/zestaw-garnkow-10-el-superior
Patelnia Profi Resist 28cm	Stal nierdzewna 18/10	https://wmf.pl/pl/p/Patelnia-Profi-Resist-28cm/5894
Patelnia SKEPPSHULT Walnut 0240V 24 cm	Żeliwo	https://www.mediaexpert.pl/agd-male/do-kuchni/patelnie/patelnia-skeppshult-jarn-9123-23-cm

Podsumowanie - zdrowe gotowanie zaczyna się od naczyń.

Jeśli zależy Ci na zdrowym gotowaniu, nie wystarczy kupić ekologicznej kaszy i warzyw bio – trzeba jeszcze zadbać o to, w czym gotujesz. Najlepiej postawić na stal nierdzewną, żeliwo, ceramikę wysokiej jakości i tytan. Jeśli używasz powłok nieprzywierających, wybieraj modele bez PFOA i nie przegrzewaj ich.

Zasada jest prosta: im mniej chemii w naczyniu, tym lepiej dla zdrowia. A dobrej jakości garnek czy patelnia to inwestycja na wiele lat.

Bibliografia:

Gupta, R. K., Pipliya, S., Karunanithi, S., U, G. M. E., Kumar, S., Mandliya, S., Srivastav, P. P., Suthar, T., Shaikh, A. M., Harsányi, E., & Kovács, B. (2024). Migration of Chemical Compounds from Packaging Materials into Packaged Foods: Interaction, Mechanism, Assessment, and Regulations. Foods, 13(19), 3125. https://doi.org/10.3390/foods13193125
Scientific Committee on Consumer Safety (SCCS). (n.d.). Public Health. https://health.ec.europa.eu/scientific-committees/scientific-committee-consumer-safety-sccs_en
Stahl, T., Falk, S., Rohrbeck, A., Georgii, S., Herzog, C., Wiegand, A., Hotz, S., Boschek, B., Zorn, H., & Brunn, H. (2017). Migration of aluminum from food contact materials to food—a health risk for consumers? Part I of III: exposure to aluminum, release of aluminum, tolerable weekly intake (TWI), toxicological effects of aluminum, study design, and methods. Environmental Sciences Europe, 29(1). https://doi.org/10.1186/s12302-017-0116-y
Begley, T. H., White, K., Honigfort, P., Twaroski, M. L., Neches, R., & Walker, R. A. (2005). Perfluorochemicals: Potential sources of and migration from food packaging. Food Additives & Contaminants, 22(10), 1023–1031. https://doi.org/10.1080/02652030500183474